१) कोसामा लाग्ने गवारो Helicoverpa armigera hunber
वयस्क पुतली हल्का पहेलो रङको हुन्छ भने लार्भाको शरीरमा बिभिन्न रङका धर्सा हरु हुन्छन ।
क्षतिको लक्षण:
लार्भाले पातहरु कोतारेर खान्छ अनि फल र फुलतिर सर्न थाल्छ ।कोसामा प्वालहरु देखिन्छ । लार्भाले आधा शरीर कोसाभित्र पसालेर खाको प्रष्ठ देखिन्छ ।
ब्यबस्थापन बीधी:
- किरा यौनजन्य आकर्षण पदार्थ helilure प्रयोग गरेर भाले पुतलीलाई समात्न सकिन्छ ।
- न्यूक्लिइयर पोलिहेद्रोसिस् भाइरस हेली (एन. पी. भी.) को १०० एल. ई को मी. ली. वा २०० एल्. ई. को ०.५ मी. ली. प्रती लिटर पानीमा मिसाएर बनाएको झोल बेलुकिपख छर्ने छर्दा २-३ थोपा मीसाई दीमा प्रभावकारी हुन्छ ।
- Emamectin Benzoate 5 % SG (king star,N-star) ०.५ मी।ली। प्रती लीटर पानीमा वा Indoxacarb 15।8% EC (Avaunt) 0.7 मी.ली. प्रती लीटर पानीका दरले बनाएको झोल छर्ने ।
२) मसुरोको लाही Aphis craccivora koch
लाही मसुरोको एउटा हानिकारक किरा हो । वयस्क लाही गाडा रङको हुन्छ, पखेटा भने सेतो रङको तर पखेटाको टुप्पो कालो हुन्छ ।
क्षतिको लक्षण :
लाही सानो किरा हो जसले विरुवाको रस चुसेर खान्छ ।बोट रोगाऊने, बड्न नसक्ने, पहेलो हुने हुन्छ ।
ब्यबस्थापन बीधी:
- नीमको तेल ३000ppm @ २ml/L को दरले छर्ने ।
- विरुवा छर्ने बेलामा dimethoate ३0% EC (४00 g a.i )@ 0.८१/हेक्टर छर्ने ।
३) फौजी किरा Armyworm (spodoptera exigua hubner )
वयस्क पुतली खैरो रङको हुन्छ । अगाडी र पछाडीको पखेटा हल्का पार्दर्सी हुन्छ र पखेटाको छेउ गाडा हुन्छ ।
क्षतिको लक्षण:
लार्भा पातमा निर्भर हुन्छ र धेरै असर भएको खण्डमा पातहरु खस्छ । फौजी किराले आर्थिक घाटा गराउछ ।
ब्यबस्थापन बीधी:
- लार्भा समातेर नास गर्ने,
- ५०० मी.ली. लीटर् Dichlorovous ८५ SL कि ३ के.जी. Carbaryl ५०WP कि १ लीटर Quinalphos २५EC ५०० लीटर पानीमा मिसाएर १ हेक्टर जमिनमा छर्ने
४ ) फेद कट्ने किरा/ cutworm (Agrotis ipsilon hubnagel)
वयस्क किरा ठुलो र खैरो रङको हुन्छ । अगाडीको पखेटा हल्का खैरो रङको हुन्छ भने पछाडिको क्रीमी सेतो हुन्छ र यसमा खैरो सिमाना हुन्छ।
क्षतीको लक्षण:
अन्तिम चरणमा पुगेको लार्भाले विरुवाको फेद काट्छ । कुनै जातका किरा माटोमा जानु अघी पातलाई नष्ट पार्छ ।
ब्यबस्थापन बीधी:
- पानी धेरै भएको जमिनमा यो किरा बाँच्न सक्दैन, त्यसैले सिचाई गरिराख्नु पर्दछ,
- विरुवाको बिचमा गहिरो खनजोत गर्ने,
- लार्भालाई हातले खोजेर फाल्ने,
- २ ग्राम Bacillus thuringiensis १ के.जी. गहुको ब्रानमा मिसाएर १ हेक्टरमा १० के .जी. का दरले छर्ने ।